Digitale vaardigheden op de werkvloer.

16/06/2022

Er bestaan hardnekkige misverstanden wanneer het gaat over de digitale vaardigheden in bedrijven. Bij gesprekken met bedrijfsleiders stel ik telkens opnieuw vast dat ze digitale vaardigheden in hun bedrijf systematisch overschatten. 

Beperkte digitale vaardigheden wordt bijna altijd als een probleem van de anderen gezien. En meer bepaald wordt het gezien als een probleem van laagopgeleide of ouderen medewerkers. Maar de eigen medewerkers zijn, in de ogen van managers en bedrijfsleiders, doorgaans digitaal zeer goed mee.  

Maar alle ervaring en onderzoeken geven duidelijk weer dat dit zeker niet het geval is.  

Uit het onderzoek van Ilse Mariën (imec-SMIT-VUB) en Périne Brotcorne (UCLouvain, CIRTES) weten we dat maar een minderheid van de Belgen (38%) over gevorderde digitale vaardigheden beschikt. Dit gaat zeker niet enkel over ouderen of laaggeschoolden maar gaat op voor alle lagen van de bevolking. * Een belangrijk element hierin is het snel veranderende karakter van technologie. De wereld rondom is in ons leven al zo ingrijpend veranderd en nog het meest op het digitale gebied. Toepassingen worden doorlopend aangepast en uitgebreid. Het verandert zo snel dat zelfs voor mensen in het vakgebied vaak knokken is om bij te blijven. 

Voor die meerderheid van ons die over gemiddelde of lage digitale vaardigheden beschikken is het nog veel moeilijker om bij te blijven. Zij missen vaak de overkoepelende technische inzichten die het mogelijk maken om eerdere kennis toe te passen op nieuwe toepassingen.  

Deze lagere digitale vaardigheden hebben een rechtstreekse impact op de efficiëntie van medewerkers. We zien medewerkers vaak processen omslachtig of zelfs manueel uitvoeren die zeer eenvoudig digitaal kunnen worden opgelost, of zelfs helemaal kunnen worden geautomatiseerd. Het overtypen van data van het ene programma naar het andere, de collega’s die steeds verschillende versies van hetzelfde bestand zitten doormailen naar elkaar en zich suf zoeken naar de verschillen tussen de twee teksten, of wat te denken van die CEO die alle mails laat afdrukken en antwoorden dicteert aan de secretaresse?  

Digitale geletterdheid en mediawijsheid zijn ook niet te onderschatten factoren wanneer het gaat over de kwetsbaarheid van je organisatie voor cybercriminaliteit. Hoe sterker je medewerkers zijn in deze zaken, hoe groter de kans dat je organisatie ontsnapt aan cyberaanvallen. Bij gerichte phishingaanvallen bedoeld om de kwetsbaarheid van bedrijven te testen klikten in 2021 17,8% van de ontvangers een link aan in een phishingmail. Wanneer ‘vhishing’ (phising via telefoon) werd toegevoegd steeg dit percentage tot 53,2%.**  

Globaal genomen zien we dat menselijke fout op zijn minst een belangrijke factor was in 95% van alle succesvolle aanvallen.*** 

Hoe kunnen we die digitale vaardigheden gaan versterken? 

Alles start met af te stappen van de aanname dat iedereen vanuit zichzelf wel zal bijblijven. Zo werkt het nu eenmaal spijtig genoeg niet.  Er moet actief worden ingezet in het onderhouden van bestaande digitale vaardigheden en het bijleren van nieuwe elementen. Er zijn een heel aantal manieren om hieraan te werken. Sommige al wat beter dan de anderen.  

Ondanks alle goede intenties zie ik een paar fouten keer op keer herhaald worden.  

Meestal wordt er enkel aandacht besteed aan de zogenaamde ‘hard skills’. Hiermee bedoel ik de zuiver technische handelingen die nodig zijn om met een toestel of toepassing te werken. Terwijl het zeer nuttig is om aandacht te besteden aan ‘knoppenkennis’ is het ook maar een stukje van het verhaal. 

Het is even belangrijk om aandacht te besteden aan de ‘soft skills’. Zaken zoals mediawijsheid, teamwerk, probleemoplossend denken, … zijn net zo belangrijk om ervoor te zorgen dat in je team genoeg flexibel blijft om met alle verandering om te gaan. 

Een andere veelgemaakte fout is dat opleidingen doorgaans alleen maar worden georganiseerd over die zaken die rechtstreeks op het werk betrekking hebben. Terwijl er grote kansen als je ook opleidingen geeft over zaken die hen net in de privésfeer versterken. Door in te zetten op het versterken van bredere digitale vaardigheden versterk je je medewerkers dieper en bevorder je hun algemene digitale zelfredzaamheid. Dat heeft dan weer positieve rimpeleffecten zoals toegenomen welbevinden, verminderde kwetsbaarheid voor desinformatie en cybercriminaliteit, verhoogde leermotivatie etc.…. 

Jef De Backker 

Coördinator Digidak  

(e-inclusiewerking van BLENDERS vzw) 

*Bron: barometer digitale inclusie 2020 
**Bron: IBM security X-Force threat intelligence index 2022 
***Bron: Thehackernews.com ‘Why human error is #1 cyber security threat to businesses in 2021.